استفتائات حج مطابق با فتاوای مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیه الله العظمی حاج شیخ میرزا جواد تبریزی (دام ظله)

سؤال 1)

در جاهایی سازمانهای دولتی یا خصوصی و ملّی، تعداد معیّن و مشخصی را با قید قرعه تعیین نموده و برای حج اعزام می کنند، آیا شرکت کردن در این قرعه کشی، به امید آنکه در سال جاری قرعه به نام او در آید واجب است یا خیر؟

*******بسمه تعالی:*******

اگر استطاعت مالی و بدنی داشت، احتیاط لازم آن است که در این قرعه کشی شرکت کند

و الله العالم.

سؤال 2)

اگر استطاعت به دست آمد و شخص مکلّف نسبت به تهیه ی مقدمات سفر اقدام کرد و نامش را در لیست قرعه ی ثبت و یادداشت کرد، اما نام او در قرعهکشی در نیامد و در همان سال نیز توان رفتن به حج را هم نداشت، آیا حج بر او مستقر می شود؟

*******بسمه تعالی:*******

اگر می تواند بدون آن که مجبور به تحمل سختی و مشقّت باشد از راه دیگری به حج برود، حج بر او مستقر می گردد

و الله العالم.

سؤال 3)

در فرض مذکور در مسأله قبلی اگر قرعه به نام او در سالهای بعد درآمد، آیا جایز است که استطاعت خود را به صورت اختیاری زایل کند، مثلاً مالش را به کسی ببخشد یا خیر؟

*******بسمه تعالی:*******

احتیاط آن است که استطاعت مالی اش را زایل نکند

و الله العالم.

سؤال 4)

در همان فرض مذکور، اگر عذری شرعی برای او پیش آمد مثلاً اگر دستگیر شد و یا دولت از سفر او جلوگیری کرد و غیره، در این صورت آیا حج بر او مستقر می شود؟

*******بسمه تعالی:*******

در فرض سؤال حج بر او مستقر نمی شود

و الله العالم.

سؤال 5)

اگر استطاعت مالی برای او به وجود آید، اما در حال حاضر دولت برای حج ثبت نام نمی کرد و برای رفتن به حج، راهی جز ثبت نام ندارد، در این صورت، آیا جایز است که در مال خود تصرف کند که استطاعت را از بین ببرد؟

*******بسمه تعالی:*******

در فرض سؤال، تصرّف در مال، اشکالی ندارد

و الله العالم.

سؤال 6)

کسی که از نظر مالی مستطیع شده و در سازمان حج و زیارت ثبت نام کرده و پیش از آن که نوبت او فرا رسد و نام او در قرعه کشی درآید، به آن مال سپرده شده در سازمان حج و زیارت، نیاز پیدا کرد، در این صورت، آیا می تواند آن مالی را که در حساب سازمان حج و زیارت است، خارج سازد و در موردی که نیاز دارد آن را هزینه کند و به این وسیله از استطاعت خارج شود، یا آن که حج بر او مستقر شده و جایز نیست که مالش را از حساب سازمان حج و زیارت خارج سازد؟

*******بسمه تعالی:*******

اگر مجبور است که مالش را از حساب سازمان خارج سازد، به گونه ای که بودن آن مال در حساب سازمان او را به سختی و مشقّت دچار سازد، در این صورت جایز است که مالش را از حساب سازمان خارج سازد

و الله العالم.

سؤال 7)

فرزندی، در سازمان حج و زیارت، مادرش را ثبت نام کرد و در قرعه کشی نام او در سالهای بعدی درآمد اما پیش از آن که نوبت او در آن سال فرا رسد، مادرش فوت کرد در این صورت آیا حج بر او مستقر شده است یا نه؟

*******بسمه تعالی:*******

اگر برای رفتن به حج، راه دیگری نداشته یا آن که بر او سخت و دشوار بود، حج بر او مستقر نشده است

و الله العالم.

سؤال 8)

کسی که همانند یک کارمند مسؤولیت برخی از کارهای اداری و فراهم نمودن نیازهای حجاج را بر عهده دارد و به مقتضای سیستم و سازمان دولت متبوع خویش، پیش از فرا رسیدن ایام حج به شهر و دیار خویش برگردد اما می توانست با گذشت کردن از حق اجرت خود که در برابر خدمت رسانی به حجاج به او پرداخت می شد اجازه ماندن را در آنجا به دست آورد، در این صورت آیا چنین کاری بر او واجب است و حج او حجه الاسلام شمرده می شود؟

*******بسمه تعالی:*******

در فرض سؤال بنا بر احتیاط اگر اقوی نباشد بر شخص لازم است در صورتی که استطاعت مالی و بدنی دارد اجازه ماندن در آنجا را بگیرد و حج را انجام دهد

و الله العالم.

سؤال 9)

حضرت عالی در مناسک فرموده اید:

«اگر حج بر کسی واجب شد و شخص مکلّف در ادای آن کوتاهی و اهمال کرد تا آن که استطاعت او زایل گردید و از بین رفت، به هر صورت که می تواند واجب است که آن را به جا آورد»، حال این سؤال مطرح می شود، اگر قرض انسان را در مقابل مردم کوچک کند تکلیف چیست؟

و آیا باید قرض کند و به حج برود؟

*******بسمه تعالی:*******

اگر می تواند قرض بگیرد یا آن که درخواست هبه و بخشش بکند، احتیاط واجب آن است که این کار را انجام دهد و با آن حج را به جا آورد

و الله العالم.

سؤال 10)

اگر برای کسی شرایط استطاعت فراهم شد، اما برای رفتن به حج اهمال و سستی کرد تا آن که فقیر شد، به گونه ای که شرایط فعلی و وضع مالی او اجازه نمی دهد که حج را ادا کند، در این صورت: آیا کسی می تواند از طرف او به صورت تبرعی حج را به جا آورد و آیا به این صورت انجام دادن حج تبرعی دیگری از طرف او ذمّه او فارغ می شود؟

*******بسمه تعالی:*******

مجزی بودن حج تبرعی از طرف کسی که مالی ندارد، مشکل است و در صورتی که بتواند خودش به حج برود، بر او واجب است

و الله العالم.

سؤال 11)

اگر کسی مالی را به اندازه رفتن به حج، پیش از روزهای حج، به دست آورد و مالک آن شود در این صورت آیا جایز است که آن را در سفر زیارتی، هزینه کند و حج را از دست بدهد و آیا با این کار، حج بر ذمّه او مستقر می شود؟

*******بسمه تعالی:*******

چنانچه شخص می تواند در آن سال به حج برود بر او واجب است که آن مال را حفظ و نگهداری کند، وگرنه، حج بر او مستقر می گردد

و الله العالم.

سؤال 12)

مؤسسه و هیأتی وجود دارد که برای اشخاص گذرنامه و مجوز سفر حج را تهیه می کند لکن برای گرفتن مجوز شرائطی قرار داده است در صورتی که مراجعه کننده بعضی از آن شرائط را ندارد ولی به دروغ یا توریه اظهار می کند که واجد شرائط است و با این طریق به حج می رود آیا حجش صحیح است یا نه؟ و اگر قبلاً حج نکرده آیا حج او حجه الاسلام واقع می شود یا نه؟ و آیا بر او لازم است توریه کند تا حجه الاسلام را انجام دهد؟

*******بسمه تعالی:*******

آری، باید توریه کند و با این کار مستطیع می گردد و در صورتی که قبلاً به حج نرفته باشد، حج او، حجه الاسلام بشمار می آید

و الله العالم.

سؤال 13)

زنی، بار اوّل حج واجب خود را انجام داده است و با توجه به دشواریها و سختی های اعمال و مناسک حج و سستی بدن او، آیا جایز است که در سالهای بعدی فقط به زیارت بارگاه پیامبر اکرم صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به مدینه برود و به زیارت ایشان اکتفا کند؟

*******بسمه تعالی:*******

بلی، جایز است

و الله العالم.

سؤال 14)

کسی که می خواهد اعمال حج را به جا آورد، آیا بر او جایز است که از بانک دولتی به صورت ربا، وامی دریافت کند و نیّت کند که بهره آن وام را پرداخت نکند بلکه خود بانک (یا از حقوق و یا از حساب بانکی او که در آن بانک موجود است)، به صورت قسطی کسر خواهد کرد؟

*******بسمه تعالی:*******

چنانچه قرض گیرنده ملتزم به دادن زیادی نشود و در وقت قرض گرفتن قصدش این باشد که زیادی را به بانک هبه نماید قرض مزبور مانعی ندارد

و الله العالم.

سؤال 15)

اگر مثلاً سه نفر برای تأسیس کاروان حج بیت الله الحرام با همدیگر شریک شدند و همچنین برای خرید ابزار و وسایل کاروان نیز شریک شدند، اما آن وسایل را از مالکیت خود خارج کردند به این گونه بر اساس قول و قراری که با همدیگر گذاشته بودند که همه آنها را در راه خدا بکار گیرند و بر اساس قراردادی که با همدیگر گذاشتند که اگر این کاروان منحل شد همه ابزار و وسایل آن، به یک مؤسسه و نهادی خیریه و یا به کاروانی مشابه آن اهدا گردد و همچنین با همدیگر قرار گذاشتند که مدیریت و سازماندهی این کاروان نیز منوط و مشروط به رأی و نظر هر سه نفر آنها باشد.

حالا اگر فرض کنیم که یک نفر از آنها بر مدیریت این کاروان مستولی و حاکم شد و دو نفر دیگر را از اظهار نظر و مدیریت آن بر کنار کرد. در این صورت: کسی که می خواهد با این کاروان به حج برود، آیا جایز است که با این کاروان برود یا